ΕΝΟΤΗΤΑ 4 - Η κόρη διαφωνεί με τον πατέρα της

 

ΕΝΟΤΗΤΑ 4

Η κόρη διαφωνεί με τον πατέρα της                (Δημήτριος Αινιάν - Η διδασκάλισσα)

Ὁ πατήρ μου περιουσίαν δὲν ἐκληρονόμησε, διότι οἱ γονεῖς του ἦσαν πτωχοὶ χωρικοί. Εἶχε δὲ πέντε τέκνα, τῶν ὁποίων πρωτότοκος ἤμουν ἐγώ. Ἤμουν δωδεκαετής, ὅταν ἐστερήθην τὴν μητέρα μου, ὁ δὲ πατήρ μου, μὴ θέλων νὰ ἀφήσῃ τὴν φροντίδα τῆς ἀνατροφῆς μου εἰς ἁπλῆν ὑπηρέτριαν, ἐστοχάσθη κατάλληλον νὰ μὲ εἰσάξῃ εἰς τὸ ἐκπαιδευτικὸν τῶν κορασίων σχολεῖον, τὸ παρὰ τῆς φιλεκπαιδευτικῆς ἑταιρείας συστηθέν.

Ἀπὸ τὴν πενιχρὰν οἰκίαν τοῦ πατρός μου μετέβην εἰς τὸ κατάστημα τῆς ἑταιρείας, τὸ ὁποῖον μοῦ ἐφάνη λαμπρότατον παλάτιον, ἕνεκα τῆς μεγίστης διαφορᾶς μεταξὺ τῆς πρώτης καὶ τῆς νέας μου κατοικίας· τὸν χωρικὸν τρόπον τῆς ζωῆς διεδέχθη ὁ ἐξευγενισμένος, Ἡ ἐντύπωσις, τὴν ὁποίαν ἡ μεγάλη αὕτη μεταβολὴ ἐπέφερεν εἰς ἐμὲ, ὑπῆρξε μεγίστη. Ἐλησμόνησα ἀμέσως τὸ χωρίον καὶ ἀπήλαυον μεγίστην εὐχαρίστησιν. Μόνη λύπη ἦτον ἡ πηγάζουσα ἀπὸ τὰ ἀποδιδόμενα εἰς ἐμὲ περιγέλια διὰ τὸν ἀδέξιον τρόπον μου, καὶ διὰ τὰς χωρικάς μου ἐκφράσεις, καὶ τὴν παράξενον προφορὰν· ἀλλ' ἡ προσοχή, τὴν ὁποίαν κατέβαλον, ἐπέφερεν καὶ τούτου τὴν θεραπείαν.  Δὲν εἶχον πλέον οὐδεμίαν αἰτίαν λύπης, ἢ δυσαρεσκείας, ἐκτὸς ἐκείνων, τὰς ὁποίας ἐπιφέρει ἡ διδασκαλία· ἀλλ' ἐγὼ ἤμην ἱκανῶς ἐπιμελὴς, ὥστε σπανιώτατα νὰ δίδω ἀφορμὰς διὰ νὰ μοὶ ἐπιβάλλωσι τιμωρίας.

Ἓξ ἔτη πλήρη διέτριψα εἰς τὸ κατάστημα, χωρὶς νὰ ἐξέλθω ποτὲ ἀπὸ αὐτό· διότι τὸ χωρίον, εἰς τὸ ὁποῖον ἐκατοίκει ὁ πατήρ μου, ἦτο πολὺ μακρὰν, καὶ δὲν εἶχε ποτὲ ἀποφασίσει νὰ μὲ μεταφέρῃ ἐκεῖ κατὰ τὸ διάστημα τῶν διακοπῶν. Ὅταν δὲ ἐτελείωσεν ἡ προθεσμία τῶν ἓξ ἐτῶν, καθ' ἣν ἀπεπερατώθησαν ὅλα τὰ μαθήματα, μὲ ἐπῆρεν ὁ πατήρ μου, καὶ μὲ μετέφερεν εἰς τὸ χωρίον. Ὁ πατήρ μου πρὸ πολλοῦ εἶχε σχεδιάσει νὰ μὲ ὑπανδρεύσῃ μὲ ἕνα νέον χωρικὸν τοῦ ἰδίου χωρίου, ἔχοντα μὲν περιουσίαν, ἀλλ' ἀμαθῆ καὶ ἐργαζόμενον μὲ τὰς ἰδίας του χεῖρας. Μολονότι δὲν εἶχον πολὺ θάρρος πρὸς τὸν πατέρα μου, φοβούμενη ὅμως μὴν ὑποχρεωθῶ εἰς τὸ συνοικέσιον τοῦτο, ἐτόλμησα νὰ ἐναντιωθῶ. Ἐπειδὴ δὲ δὲν εἶχον μητέρα, οὔτε ἄλλην τινὰ συγγενῆ, δι' ἧς νὰ ἐκθέσω πρὸς τὸν πατέρα μου τὰ δικαιολογήματά μου, ἠναγκάσθην νὰ τὰ ἐκθέσω μόνη μου.

 

 

Εντοπισμός μετοχών και απόδοση του νοήματός τους

1. μὴ θέλων

Πρώτο βήμα: Εντοπίζουμε την λέξη με τον οποία συνδέεται η μετοχή. Σ’ αυτό μας βοηθά ο αριθμός, η πτώση και το γένος της μετοχής. Η λέξη που ψάχνουμε είναι πάντα στον ίδιο αριθμό, στην ίδια πτώση και στο ίδιο γένος με την μετοχή. Εδώ είναι η λέξη ὁ πατήρ.

Δεύτερο βήμα: Κατανοούμε το νόημα της φράσης, παραλείποντας την μετοχή

… ὁ δὲ πατήρ μου, μὴ θέλων νὰ ἀφήσῃ τὴν φροντίδα τῆς ἀνατροφῆς μου εἰς ἁπλῆν ὑπηρέτριαν, ἐστοχάσθη κατάλληλον νὰ μὲ εἰσάξῃ εἰς τὸ ἐκπαιδευτικὸν τῶν κορασίων σχολεῖον… à… ο πατέρας μου  [   ]  να αφήσει την φροντίδα της ανατροφής μου σε μια απλή υπηρέτρια, σκέφτηκε ότι ήταν πιο κατάλληλη λύση να με βάλει στο σχολείο δασκάλων (Παιδαγωγική Ακαδημία) για κορίτσια…

Τρίτο βήμα: Δοκιμάζουμε να αποδώσουμε την μετοχή με διάφορους πιθανούς τρόπους

Ο πατέρας μου  ότι δεν ήθελε / που δεν ήθελε / αν και δεν ήθελε / καθώς δεν ήθελε / επειδή δεν ήθελε / όταν δεν ήθελε / αν δεν ήθελε

Τέταρο βήμα: Επιλέγουμε τον τρόπο απόδοσης της μετοχής που ταιριάζει περισσότερο στο νόημα.

Η μετοχή  φανερώνει τον λόγο για τον οποίο ο πατέρας πήρε την απόφαση να στείλει την κόρη του σε μια σχολή για κορίτσια. Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι απαντά στο ερώτημα «Γιατί έστειλε την κόρη του σε αυτή την σχολή;» Άρα προκρίνουμε: àΟ πατέρας μου επειδή δεν ήθελε να αφήσει την φροντίδα της ανατροφής μου σε μια απλή υπηρέτρια, σκέφτηκε ότι ήταν πιο κατάλληλη λύση να με βάλει στο σχολείο δασκάλων (Παιδαγωγική Ακαδημία) για κορίτσια…

2. φοβούμενη

Ακολουθούμε τα ίδια βήματα:

Πρώτο βήμα: Η μετοχή συνδέεται με την ίδια την αφηγήτρια. Το καταλαβαίνουμε από τα ρήματα   μὴν ὑποχρεωθῶ εἰς τὸ συνοικέσιον τοῦτο, ἐτόλμησα νὰ ἐναντιωθῶ. Το υποκείμενο των ρημάτων είναι το «εγώ» («εγώ που σας αφηγούμαι την ιστορία μου»). Και επειδή η αφηγήτρια είναι μια γυναίκα, και  επειδή η μετοχή είναι πάντα στο ίδιο γένος με την λέξη με την οποία συνδέεται («εγώ, η αφηγήτρια»), το γένος της μετοχής είναι θηλυκό.

Δεύτερο βήμα: Κατανοούμε το νόημα της φράσης, παραλείποντας την μετοχή

Μολονότι δὲν εἶχον πολὺ θάρρος πρὸς τὸν πατέρα μου, φοβούμενη ὅμως μὴν ὑποχρεωθῶ εἰς τὸ συνοικέσιον τοῦτο, ἐτόλμησα νὰ ἐναντιωθῶ. àΠαρόλο που δεν είχα πολύ θάρρος με τον πατέρα μου [   ] όμως μην υποχρεωθώ (να κάνω) αυτό το συνοικέσιο (τον γάμο με προξενιό), τόλμησα να (του) εναντιωθώ.

Τρίτο βήμα: Δοκιμάζουμε να αποδώσουμε την μετοχή με διάφορους πιθανούς τρόπους

(Εγώ)  ότι φοβόμουν / που φοβόμουν / αν και φοβόμουν / καθώς  φοβόμουν / επειδή φοβόμουν / όταν φοβόμουν / αν φοβόμουν

Τέταρο βήμα: Επιλέγουμε τον τρόπο απόδοσης της μετοχής που ταιριάζει περισσότερο στο νόημα.

Η μετοχή φανερώνει τον λόγο για τον οποίο η αφηγήτρια τόλμησε να εναντιωθεί στον πατέρα της. Άρα προκρίνουμε: Παρόλο που δεν είχα πολύ θάρρος με τον πατέρα μου, επειδή  φοβόμουν όμως μην υποχρεωθώ (να κάνω) αυτό το συνοικέσιο (τον γάμο με προξενιό), τόλμησα να (του) εναντιωθώ.

 

 

3. τὸ… συστηθέν

 

Ακολουθώντας την ίδια μέθοδο, εύκολα διαπιστώνουμε ότι θα επιλέξουμε το «που» για να αποδώσουμε το νόημα της μετοχής:

 

… εἰς τὸ ἐκπαιδευτικὸν τῶν κορασίων σχολεῖον, τὸ παρὰ τῆς φιλεκπαιδευτικῆς ἑταιρείας συστηθέν.   … στο σχολείο δασκάλων (παιδαγωγική σχολή) για κορίτσια, που συστάθηκε (ιδρύθηκε) από την φιλεκπαιδευτική εταιρεία

 

4. Με το «που» αποδίδουμε το νόημα και των υπόλοιπων μετοχών του κειμένου:

 

 

Μόνη λύπη ἦτον ἡ πηγάζουσα ἀπὸ τὰ ἀποδιδόμενα εἰς ἐμὲ περιγέλια…   Μόνη λύπη (στενοχώρια) ήταν αυτή που πήγαζε (προερχόταν) από τις κοροϊδίες που απεύθυναν σε μένα…

 

… μὲ ἕνα νέον χωρικὸν τοῦ ἰδίου χωρίου, ἔχοντα μὲν περιουσίαν…   … με έναν νεαρό χωριανό από το ίδιο χωριό, που είχε περιουσία…

 

 

Η πρόθεση «παρά» με γενική πτώση

 

Όπως είδαμε, η πρόθεση «παρά», όταν συνοδεύεται από γενική πτώση, σημαίνει «από».

τὸ παρὰ τῆς φιλεκπαιδευτικῆς ἑταιρείας συστηθέν: που συστάθηκε (ιδρύθηκε) από την φιλεκπαιδευτική εταιρεία

 

 

  Επεξηγηματικά

1.

 

συστηθέν	που συστάθηκε (ιδρύθηκε)
τὴν πενιχρὰν οἰκίαν	το φτωχό σπίτι
τὸ κατάστημα	το ίδρυμα
ἕνεκα	εξαιτίας
μεγίστη	πολύ μεγάλη
ἀπήλαυον	απολάμβανα
περιγέλια	κοροϊδίες
διὰ	για (=εξαιτίας)
ἱκανῶς ἐπιμελὴς	αρκετά επιμελής
μοὶ	μου
Ἓξ ἔτη πλήρη διέτριψα	Έξι ολόκληρα χρόνια έμεινα/πέρασα
καθ' ἣν	στη διάρκεια της οποίας
ἀπεπερατώθησαν τὰ μαθήματα	ολοκληρώθηκαν όλα τα μαθήματα
πρὸ πολλοῦ	ήδη πολύ καιρό πριν
τὰς ἰδίας του χεῖρας	με τα δικά του χέρια
μολονότι	παρόλο που
δι' ἧς	μέσω της οποίας

 

2.

αὕτη: είναι το θηλυκό της δεικτικής αντωνυμίας οὗτος, αὕτη, τοῦτο (αυτός, αυτή, αυτό)

 

3.

τινὰ: είναι το θηλυκό της αόριστης αντωνυμίας τὶς, τὶς, τὶ (κάποιος, κάποια, κάποιο).

 

 

Ολοκληρώνοντας την Ενότητα 4

à Η κλίση της δεικτικής αντωνυμίας οὗτος, αὕτη, τοῦτο (αυτός, αυτή, αυτό) στο θηλυκό γένος

 

Ενικός αριθμός
	Θηλυκό
Ονομαστική	αὕτη
Γενική	ταύτης
Δοτική	ταύτῃ
Αιτιατική	ταύτην
Κλητική	αὕτη
Πληθυντικός αριθμός
	Θηλυκό
Ονομαστική	αὗται
Γενική	τούτων
Δοτική	ταύταις
Αιτιατική	ταύτας
Κλητική	-

 

 

 

à Η κλίση της αόριστης αντωνυμίας τὶς, τὶς, τὶ (κάποιος, κάποια, κάποιο)

 

 

Ενικός αριθμός
	Αρσενικό	Θηλυκό	Ουδέτερο
Ονομαστική	τὶς	τὶς	τὶ
Γενική	τινὸς	τινὸς	τινὸς
Δοτική	τινὶ	τινὶ	τινὶ
Αιτιατική	τινὰ	τινὰ	τὶ
Κλητική	-	-	-
Πληθυντικός αριθμός
	Αρσενικό	Θηλυκό	Ουδέτερο
Ονομαστική	τινὲς	τινὲς	τινὰ
Γενική	τινῶν	τινῶν	τινῶν
Δοτική	τισὶ(ν)	τισὶ(ν)	τισὶ(ν)
Αιτιατική	τινὰς	τινὰς	τινὰ
Κλητική	-	-	-

 

Δύο παρατηρήσεις που διευκολύνουν την απομνημόνευση της κλίσης:

1.Η Γενική και η Δοτική έχουν ακριβώς την ίδια μορφή και στα τρία γένη.

2.Το Αρσενικό και το Θηλυκό γένος έχουν τους ίδιους ακριβώς τύπους.

 

 

 

Το χέρι στα αρχαία είναι γένους θηλυκού…

 

	Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική	ἡ χείρ	αἱ χεῖρες
Γενική	τῆς χειρός	τῶν χειρῶν
Δοτική	τῇ χειρί	ταῖς χερσί
Αιτιατική	τὴν χεῖρα	τὰς χεῖρας
Κλητική	ὦ χεὶρ	ὦ χεῖρες