ΕΝΟΤΗΤΑ 2 - Μιλώντας για γάτες [Α]

 ΕΝΟΤΗΤΑ 2

Μιλώντας για γάτες [Α]                     (Εμμανουήλ Ροΐδης - Ιστορία μιας γάτας)

 

                                       Κείμενο

 

Δὲν πιστεύω νὰ ὑπάρχωσιν ἄλλα ἐπὶ γῆς πλάσματα ὅσον οἱ γάτοι συκοφαντηθέντα. Πᾶς γάτος κακίζεται ὡς δόλιος, ἄπιστος, ἀχάριστος καὶ ἀνίκανος ἄλλον παρὰ τὸν ἑαυτόν του ν᾿ ἀγαπήσῃ. Πᾶς γάτος κατηγορεῖται ὅτι δὲν γλείφει τὰς χεῖρας τοῦ κυρίου ὅταν οὗτος τὸν δέρη, ὅτι δὲν τρέχει ἅμα τὸν καλέση, οὐδὲ στέργει νὰ φανῇ χρήσιμος κυνηγῶν διὰ λογαριασμόν του καὶ φυλάσσων τὰ πρόβατά του, ἢ κὰν νὰ τὸν διασκέδαση ὀρθούμενος ἐκ τῶν ὀπισθίων ποδῶν. Ταῦτα εἶναι ἀκριβέστατα. Οὐδεὶς ποτὲ οὔτε δι᾿ ἀμοιβῆς οὔτε διὰ ραβδισμῶν κατώρθωσε νὰ ἐπιβάλῃ εἰς γάτον νὰ πράξη ὅσα πράττουσιν οἱ σκύλλοι, οἱ δοῦλοι καὶ οἱ γελωτοποιοί. Ἀλλ᾿ οἱ τοιαῦτα παρ᾿ αὐτοῦ ἀπαιτοῦντες λησμονοῦσιν, ὡς φαίνεται, ὅτι ἐκ τῶν συνοίκων μας ζῴων μόνον οὗτος ἀνήκει εἰς τὸ βασιλικὸν γένος τῶν αἰλουροειδῶν · ὅτι εἶναι πρωτεξάδελφος τῆς τίγρεως, τοῦ πάνθηρος καὶ τοῦ λέοντος· ὅτι ἔχει, ὡς ἐκεῖνοι, ὀφθαλμοὺς λάμποντας εἰς τὸ σκότος. Οὐδὲ φαίνονται μελετήσαντες τὴν ἱστορίαν. Ἐκ ταύτης θὰ ἐμάνθανον ὅτι κατὰ τοὺς ἀρχαίους χρόνους, ὅτε ἐθεοποιεῖτο τὸ κάλλος τοῦ σώματος καὶ τὸ σθένος τῆς ψυχῆς, πλειστάκις ἠξιώθη ὁ γάτος θείων τιμῶν. Οἱ Αἰγύπτιοι τὸν ἐλάτρευσαν ὡς Ἀπόλλωνα καὶ τὴν γάταν ὡς θεὰν τοῦ ἔρωτος καὶ τοῦ κάλλους. Ἡ εὐμορφία τῷ ὄντι τῶν γυναικῶν ἐξετιμᾶτο παρ᾿ αὐτῶν κατ᾿ ἀκριβῆ ἀναλογίαν τῆς ὁμοιότητος πρὸς τὰ αἰλουροειδῆ, τοῦ σπινθηρισμοῦ τῶν ὀφθαλμῶν, τῆς λειότητος τοῦ δέρματος, τοῦ ροδίνου χρώματος τῶν ρωθώνων, τῆς ἐλαφρότητος τοῦ πατήματος, τῆς χάριτος καὶ τῆς εὐκινησίας. Πρὸς κατάκτησιν τοιούτων προσόντων ἀφιεροῦντο νηπιόθεν αἱ κορασίδες εἰς τὴν θεὰν Γαλῆν καὶ, ὁσάκις ἀπέθνησκεν ἐντὸς αἰγυπτιακῆς οἰκίας γαλῆ, ἔκοπτον οἱ κάτοικοι εἰς ἔνδειξιν πένθους τὴν κόμην.

 

 

Εντοπισμός μετοχών και απόδοση του νοήματός τους

1.

Δὲν πιστεύω νὰ ὑπάρχωσιν ἄλλα ἐπὶ γῆς πλάσματα ὅσον οἱ γάτοι συκοφαντηθέντα

Η μετοχή συκοφαντηθέντα αναφέρεται στη λέξη πλάσματα. Μας δίνει μια πληροφορία που αφορά τα πλάσματα.  Έτσι, αποδίδουμε:

Δεν πιστεύω να υπάρχουν πάνω στη γη άλλα πλάσματα που να έχουν συκοφαντηθεί όσο οι γάτοι.

 

2.

…οὐδὲ στέργει νὰ φανῇ χρήσιμος κυνηγῶν διὰ λογαριασμόν του καὶ φυλάσσων τὰ πρόβατά του ἢ κὰν νὰ τὸν διασκέδαση ὀρθούμενος ἐκ τῶν ὀπισθίων ποδῶν.

Οι μετοχές κυνηγῶν, φυλάσσων και ὀρθούμενος φανερώνουν με ποιο τρόπο ένας γάτος δείχνει την αδιαφορία του.  Έτσι, αποδίδουμε:

…ούτε δείχνει ενδιαφέρον να φανεί χρήσιμος κυνηγώντας για λογαριασμό του και φυλάσσοντας τα πρόβατά του ούτε να τον διασκεδάσει με το να σηκώνεται όρθιος πάνω στα πίσω πόδια του.

 

3.

…οἱ τοιαῦτα παρ᾿ αὐτοῦ ἀπαιτοῦντες λησμονοῦσιν…

Η μετοχή εδώ μας δείχνει ποιοι είναι αυτοί που λησμονούν.  Αποδίδουμε ως εξής:

…αυτοί που απαιτούν τέτοια πράγματα από αυτόν λησμονούν …

 

4.

…ὅτι ἔχει, ὡς ἐκεῖνοι, ὀφθαλμοὺς λάμποντας εἰς τὸ σκότος

Η μετοχή λάμποντας διευκρινίζει μια ιδιότητα των οφθαλμών.  Έτσι, αποδίδουμε:

… ότι έχει, όπως εκείνοι, μάτια που λάμπουν στο σκοτάδι…

 

5.

Οὐδὲ φαίνονται μελετήσαντες τὴν ἱστορίαν.

Στη νοηματική απόδοση της  μετοχής μας βοηθά το ρήμα «φαίνονται».  Αν το ρήμα «φαίνομαι» το αποδώσουμε με τη φράση «δίνω την εντύπωση», έχουμε: 

Ούτε δίνουν την εντύπωση ότι μελέτησαν την ιστορία.

 

 

Δύο χρήσεις της πρόθεσης «παρά»

 

Στη μια περίπτωση δηλώνεται μια εξαίρεση. Ο γάτος δεν είναι ικανός να αγαπήσει άλλον εκτός από τον εαυτό του, «παρὰ τὸν ἑαυτόν». Στην άλλη αναφέρονται τα πρόσωπα εκ μέρους των οποίων εκτιμάτο ο γάτος, «παρ᾿ αὐτῶν», από αυτούς. Προσέχουμε ότι η διαφορά δεν αφορά μόνο τη σημασία αλλά και τις πτώσεις με τις οποίες συντάσσεται η πρόθεση «παρά»:

 

παρὰ τὸν ἑαυτόν (αιτιατική) = εκτός από τον εαυτό του

παρ᾿ αὐτῶν (γενική) = από αυτούς

 

                                Επεξηγηματικά

 

1.

συκοφαντῶ	κατηγορώ άδικα
πᾶς	κάθε, καθένας, όλοι
δόλιος	ύπουλος / κακομοίρης
στέργω	δείχνω αγάπη, ενδιαφέρον
ὡς φαίνεται	όπως φαίνεται
πλειστάκις	πολλές φορές, συχνά
τῷ ὄντι	πραγματικά
ὁσάκις	κάθε φορά που
ἡ γαλῆ	η γάτα
ἡ κόμη	τα μαλλιά

 

2. νὰ ὑπάρχωσιν … ν᾿ ἀγαπήσῃ : Όταν στις καταλήξεις των ρημάτων συναντούμε «ῃ» (αντί για ε, ει)  ή «ω» (αντί για ο, ου), αυτό σημαίνει ότι το ρήμα βρίσκεται σε Υποτακτική. Ας δούμε πώς κλίνεται το ρ. «λύω» στον Ενεστώτα και στον Αόριστο στην Υποτακτική:

 

Η Υποτακτική του ρ. λύω
Ενεστώτας	Αόριστος
λύω λύῃς λύῃ λύωμεν λύητε λύωσι	λύσω λύσῃς λύσῃ λύσωμεν λύσητε λύσωσι

Ολοκληρώνοντας την Ενότητα 2

Η κλίση του επιθέτου (επιμεριστικής αντωνυμίας) πᾶς , πᾶσα, πᾶν στο αρσενικό γένος

       

		Ενικός Αριθμός
Ονομαστική		πᾶς
Γενική		παντός
Δοτική		παντί
Αιτιατική		πάντα
Κλητική		πᾶς
		Πληθυντικός Αριθμός
Ονομαστική		πάντες
Γενική		πάντων
Δοτική		πᾶσι
Αιτιατική		πάντας
Κλητική		πάντες

 

 

Ο βασιλιάς των ζώων στην… αρχαία του μορφή

 

	Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική	ὁ λέων	οἱ λέοντες
Γενική	τοῦ λέοντος	τῶν λεόντων
Δοτική	τῷ λέοντι	τοῖς λέουσι
Αιτιατική	τὸν λέοντα	τοὺς λέοντας
Κλητική	ὦ λέον	ὦ λέοντες